Nie od dziś wiadomo, że kleszcze przenoszą różne niebezpieczne dla zdrowia i życia choroby. Ich ofiarami padają zarówno ludzie, jak i zwierzęta – w tym psy. Jednym z często spotykanych odkleszczowych schorzeń jest erlichioza. Jakie są jej objawy? Jak skutecznie ją leczyć? O tym przeczytają Państwo w poniższym artykule.

Czym jest erlichioza?

Erlichioza to zakaźna, atakująca wiele narządów choroba, której czynnikiem etiologicznym są drobnoustroje zaliczane do rodzaju Ehrlichia. U psów po raz pierwszy opisano ją w Algierii w 1935 roku. Najczęściej rozpoznawanymi gatunkami Ehrlichia u psów są E. canis (czynnik etiologiczny erlichiozy monocytarnej) oraz E. ewingii (czynnik etiologiczny erlichiozy granulocytarnej). Istnieją także doniesienia o erlichiozie trombocytarnej wywoływanej przez E. platys, jednakże jest ich stosunkowo niewiele.

Przyczyna i przebieg erlichiozy u psów

Erlichia dostaje się do organizmu psa za pomocą wektorów – kleszczy Ixodes spp. oraz Rhipicephalus sanguineus. Po wniknięciu namnaża się w jednojądrzastych komórkach układu fagocytarnego lub w płytkach krwi, upośledzając ich funkcje. Następnie niszczy je wydostając się z nich – tym samym rozprzestrzenia się po całym organizmie atakując kolejne komórki. Dochodzi do uszkodzenia szpiku kostnego oraz pancytopenii (niedoboru wszystkich prawidłowych elementów morfotycznych krwi).

Ciężki przebieg choroby obserwowany jest przede wszystkim u szczeniąt oraz psów starszych, lecz tak naprawdę może ona siać spustoszenie w organizmach zwierząt w każdym wieku. Wydaje się, że najbardziej wrażliwą na erlichiozę rasą psa jest owczarek niemiecki.

Erlichioza u psa – objawy

Okres inkubacji choroby wynosi od 4 do nawet 11 dni. Istnieją trzy postaci erlichiozy:

• Postać ostra – objawy erlichiozy u psa są wyraźne – staje się on apatyczny i osłabiony, a przy tym ma gorączkę. Wykazuje niechęć do spożywania posiłków, picia wody i aktywności fizycznej. Może mieć trudności z oddychaniem, blade błony śluzowe (czasem z wybroczynami), śluzowo-ropne wypływy z nosa oraz powiększone węzły chłonne i śledzionę. W cięższych przypadkach zwierzę wykazuje niezborność ruchową oraz przeczulicę, mogą wystąpić u niego także krwawienia i trudności z krzepnięciem krwi. Ta postać erlichiozy trwa do 4 tygodni, a zwierzęta zwykle dobrze reagują na leczenie.
• Postać podkliniczna (utajona) – występuje jako następstwo postaci ostrej u osobników nieleczonych lub posiadających niedobory odporności. Objawy są łagodniejsze niż wcześniej wymienione. Pies zwykle chudnie, jest osłabiony i niechętnie podejmuje aktywność fizyczną.
• Postać przewlekła – objawy są wynikiem znacznego wyniszczenia organizmu, zaburzeniem funkcji szpiku kostnego i niewydolności narządów. Pies może mieć objawy anemii, obrzęki (między innymi moszny, rogówki i kończyn), zapalenie błony naczyniowej oka, zapalenie stawów czy ataki drgawek. Przy tej postaci erlichiozy istnieje realne zagrożenie dla zdrowia i życia czworonoga. Wymaga ona zwykle długiego i intensywnego leczenia.

Jak widać, objawy kliniczne erlichiozy u psa są niestety dość nieswoiste. Na początku pies staje się apatyczny i osłabiony, występuje u niego także gorączka. Następnie choroba, zależnie od jej rozwoju i leczenia, może stać się naprawdę groźna. U chorych osobników dochodzi do upośledzenia funkcji układu odpornościowego, tak więc przewlekłej erlichiozie często towarzyszą wtórne zakażenia bakteryjne.

Erlichioza u psa – diagnostyka

Rozpoznanie erlichiozy u psa opiera się na wywiadzie z właścicielem, stwierdzeniu objawów klinicznych oraz na badaniach laboratoryjnych. Badania kliniczne mogą pokazać:

• bolesność brzucha,
• powiększone węzły chłonne,
• powiększenie obrysu śledziony oraz wątroby.

Są one dość mało specyficzne, mogą więc wskazywać na wiele różnych chorób. Z tego powodu należy wykonać dalsze badania. W przypadku podejrzenia erlichiozy (zgłoszenia przez właściciela faktu ugryzienia psa przez kleszcza) należy wykonać test na choroby odkleszczowe, wykrywający przeciwciała. Jego minusem jest to, że godny zaufania wynik można uzyskać dopiero około 20 dni od zakażenia.

Inną równie istotną metodą diagnostyczną jest wykonanie rozmazu krwi i wybarwienie go metodą Giemsy lub Diff-Quick. Badanie to daje możliwość wykazania w neutrofilach (rzadziej w monocytach, eozynofilach i trombocytach) obecności wtrętów w kształcie owoców morwy. Pojawiają się one między 4 a 14 dniem po zakażeniu. W ciężkich przypadkach erlichiozy u psa nawet 34% granulocytów może być zaatakowana i zdeformowana.

Badania, które warto wykonać przy tym schorzeniu to także badanie krwi – morfologia oraz biochemia. Można dzięki nim zauważyć:

• spadek ilości trombocytów,
• obniżenie ilości czerwonych krwinek,
• obniżenie hematokrytu,
• obniżenie ilości hemoglobiny.

Trzy ostatnie punkty wynikają z rozwijającej się anemii nieregeneratywnej, która jest odpowiedzią na krwawienia z błon śluzowych u psa.

W badaniu biochemicznym zauważyć można:

• Hiperglobulinemię,
• Hipoalbuminemię
• Podwyższenie parametrów wątrobowych – ALT (aktywności enzymu wątrobowego: aminotransferazy alaninowej) i AST (aktywności enzymu wątrobowego: aminotransferazy asparaginianowej).

Erlichioza u psa – leczenie

Przy leczeniu erlichiozy u psa stosuje się antybiotyk – doksycyklinę. Należy ją podawać w wysokich dawkach przez co najmniej 28 dni. Po około 4 tygodniach od rozpoczęcia leczenia trzeba wykonać u czworonoga badania serologiczne, określające miano przeciwciał przeciwko bakteriom Ehrlichia. Lekarz weterynarii może zalecić także regularne badanie poziomu płytek krwi podczas trwania terapii.

Poza antybiotykoterapią ważne jest wprowadzenie leczenia dodatkowego. Bardzo ważna jest odpowiednio prowadzona płynoterapia oraz podawanie probiotyków (żywych kultur bakterii jelitowych) – dzięki nim nie dojdzie do zaburzenia składu flory jelitowej psa podczas stosowania antybiotyku. W przypadku złego samopoczucia psa, dopuszczalne jest jednorazowe podanie sterydu.

Trombocytopenia (spadek liczby trombocytów, czyli płytek krwi) u psa może wiązać się z występowaniem krwotoków. Jeśli do nich dojdzie, lekarz może zdecydować się na podanie leków przeciwkrotocznych lub nawet na przeprowadzenie transfuzji krwi.

Jeśli ALT i AST są podwyższone, warto włączyć do leczenia środki wspomagające regenerację wątroby. Zaleca się podawanie preparatów z żelazem i witaminami z grupy B, w celu wspomagania krwiotworzenia, a także prowadzenie odpowiedniej profilaktyki przeciwko pasożytom.

Ważne jest, aby leczenie erlichiozy u psa odbywało się pod nadzorem  zaufanego lekarza weterynarii.

Erlichioza u psa – profilaktyka

Zapobieganie erlichiozie opiera się przede wszystkim na zabezpieczeniu go przed pasożytami, jakimi są kleszcze. Należy jednak pamiętać o tym, że nie każdy preparat przeciwkleszczowy będzie odpowiedni dla danego psa – powinien więc być wybrany świadomie i dostosowany do indywidualnych potrzeb czworonoga. Dostępne na rynku preparaty przeciwko kleszczom dla psa to:

• płyn typu spot-on do wylania na skórę,
• tabletka do połknięcia,
• obroża przeciwko ektopasożytom,
• szampony i spraye przeciwko pchłom i kleszczom (niezbyt skuteczne, stosowane raczej jako dodatkowa ochrona).

U psów lubiących kąpiele w rzekach czy jeziorach najlepiej sprawdzą się obroże i tabletki, ponieważ płyny spot-on zwykle wymagają kilku „suchych” dni, ażeby zacząć odpowiednio działać. Należy także dobierać preparat biorąc pod uwagę długość jego działania i skuteczność z jaką odstrasza od pasożyty. Czasem warto zapłacić więcej za preparat niż narażać psa na długotrwałe i ciężkie leczenie w przypadku zachorowania na erlichiozę.

Podsumowanie

Choroby odkleszczowe to coraz częściej występujące u psów schorzenia. Wynika to przede wszystkim z ocieplenia klimatu, a co za tym idzie – zwiększającej się z roku na rok ilości kleszczy. Erlichioza to uleczalna choroba, może jednak mieć bardzo przykre dla organizmu psa skutki. Ważne jest szybkie jej wykrycie i wdrożenie odpowiedniego leczenia przez lekarza weterynarii. Jeśli więc podejrzewasz u swojego psa zakażenie drobnoustrojem z rodzaju Ehrlichia, czym prędzej wybierz się do lecznicy weterynaryjnej.