Obecnie dieta BARF cieszy się coraz większą popularnością w środowisku właścicieli psów, którzy przykładają wielką wagę do ich zdrowego odżywiania się. Nie ma w tym nic dziwnego – żyjemy w świecie, w którym nie tylko u ludzi, ale i czworonogów coraz częściej dochodzi do występowania wszelkiego rodzaju alergii pokarmowych. Przyczyną tego jest ogromna ilość wysoko przetworzonej żywności, do której zaliczają się m.in. zarówno suche jak i mokre gotowe karmy dla psów. W tym miejscu należy zadać sobie kilka pytań. Czym właściwie jest dieta BARF? Czy jest zdrowa dla naszego pupila? Czy warto ją zastosować?

Na czym polega dieta BARF?

BARF (z ang. Biologically Appropriate Raw Food – biologiczne odpowiednie surowe jedzenie lub Bones And Raw Food – kości i surowa żywność) to filozofia żywienia, której twórcą jest australijski lekarz weterynarii dr Ian Billinghurst. Zakładał on, iż dieta naszych czworonożnych podopiecznych powinna być jak najbardziej zbliżona do diety ich dzikich przodków – wilków.

Jakimi prawami rządzi się BARF?

• Dieta BARF dla psa powinna się składać wyłącznie z nieprzetworzonej żywności, a głównymi składnikami powinny być surowe mięso, podroby i kości.
• Równocześnie należy ograniczyć (a czasem całkowicie wyeliminować) spożywanie węglowodanów. Według BARF posiłki nie powinny zawierać w swoim składzie zbóż, wyklucza się także makaron, kasze oraz ryż.
• Jedyny element diety, dostarczający węglowodany może występować pod postacią świeżych warzyw i owoców, podawanych w niewielkich ilościach jako dodatek.
• W diecie BARF nie może zabraknąć także tłuszczów czy jaj. Ważną rolę odgrywają również suplementy, uzupełniające zasoby potrzebnych składników odżywczych (np. witamin z grupy B, wapnia, żelaza, itp.), których może zabraknąć w mięsie pochodzącym z przemysłowej hodowli.
• BARF zakłada, że każdy pies jest inny, zatem układanie jadłospisu oraz dawkowanie powinno być dobierane indywidualnie do potrzeb czworonogów.
• Właściciele psów odżywiających się BARF-em powinni nieustannie obserwować zachowanie i samopoczucie swoich pupili oraz regularnie udawać się z nimi do lekarza weterynarii w celu wykonania rozszerzonych testów morfologii krwi. Dzięki temu będą mieć pewność, że zwierzę żywi się prawidłowo i nie cierpi na żadne niedobory składników odżywczych.
• Stosowanie diety BARF nie zwalnia właściciela do regularnego odrobaczania swojego psa – zarówno w tej jak i każdej innej diecie istnieje ryzyko zakażenia pasożytami.

Skład diety BARF

Do głównych składników w diecie BARF zalicza się nieprzetworzone produkty pochodzenia zwierzęcego – mięso, podroby oraz kości, które koniecznie należy podawać na surowo. Zapewniają one odpowiednią ilość białka, tłuszczu, witamin, a także innych składników mineralnych, potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu zwierzęcia. Posiłki powinny być urozmaicane o niewielkie porcje dodatków w postaci surowych warzyw czy owoców, a także odpowiednią dawkę suplementów, jaj oraz tłuszczów bogatych w kwasy omega-3 i 6.

Należy mieć świadomość, że porcje poszczególnych składników powinny być indywidualnie dobierane do potrzeb psa. Jednak te ogólnie przyjęte w diecie BARF prezentują się następująco:

• 80% produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym:

• • 40-50% mięsa;
  • 20-25% podrobów;
  • 10-15% kości;

• 15% roślin, w tym:

• • 10% warzyw;
  • 5% owoców;

• 5% suplementów.

Mięso

Mięso jest podstawowym składnikiem diety BARF. Należy mieć świadomość, że nie warto ograniczać się do jednego jego rodzaju – podawanie psu jednego gatunku mięsa przez długi okres czasu może przyczynić się do powstania w jego organizmie  niedoborów lub nadmiaru niektórych składników odżywczych. Stosujemy raczej zasadę – im więcej, tym lepiej. Dzięki temu nasz pupil będzie miał zapewnioną różnorodność pokarmową, pozyskując tym samym niezbędne aminokwasy, witaminy i tłuszcze.

Bardzo istotną rzeczą jest, by mięso podawane zwierzęciu nie było wcześniej poddane żadnej obróbce cieplnej (pieczenie, gotowanie, parzenie). Ważne jest, by karmić psy jedynie mięsem, które pochodzi ze sprawdzonych źródeł, przeszło odpowiednie testy i spełnia normy do spożycia przez ludzi.

Podroby

Następnym składnikiem BARF-u są podroby. Zaliczamy do nich m. in.: serca, ozory, wątroby, żołądki, nerki czy płuca. Należy pamiętać, by ilość podrobów nie przekraczała 25% objętości całego posiłku. W przypadku BARF-u dla szczeniąt może być ona nieco mniejsza. Można je podawać w różnych proporcjach, z wyjątkiem wątroby, która powinna stanowić jedynie 5% diety naszego pupila ze względu na dużą zawartość witaminy A i D, które nietrudno przedawkować.

Kości

Ważnym elementem diety BARF są także kości, stanowiące doskonałe źródło wapnia i fosforu. Należy jednak uważać, żeby nie przesadzić z ich ilością, gdyż zbyt duża dawka kości może być przyczyną zatwardzenia u zwierzęcia. Pamiętajmy, by wielkość kości dostosować do możliwości naszego pupila – zbyt małe stanowią ryzyko zadławienia, natomiast zbyt duże i twarde mogą przyczynić się do uszkodzenia uzębienia czworonoga. W sytuacji, gdy zwierzę ma problemy ze spożyciem kości, można je zawsze zmielić – wtedy na pewno łatwiej będzie mu je przełknąć. Takie rozwiązanie stosuje się w przypadku szczeniąt, dla których kości mogą stanowić poważne zagrożenie.

Kości nie należy gotować ani obierać z mięsa (jeśli zdecydujemy się na zakup udka, żeberka, tuszy czy giczki).  Aby zapewnić naszemu psu odpowiednią dawkę wapnia i fosforu, najbezpieczniej jest zawrzeć w jego jadłospisie np.: szyję indyczą, kurze udka czy skrzydełka.

Warzywa i owoce sezonowe

Rośliny również wchodzą w skład diety BARF dla psa, choć nie są jej obowiązkowym elementem. Stanowią dobre źródło błonnika pokarmowego, który oczyszcza jelita z resztek pokarmowych, usprawnia ich pracę i zapobiega problemom trawiennym u zwierzęcia. Dodatkowo są one niskokaloryczne, przez co często znajdują się w jadłospisie psów borykających się z problemem otyłości. Należy jednak mieć na uwadze, że ilość warzyw i owoców jest ograniczona. W produktach takich jak szczaw, rabarbar, botwina czy szpinak zawarte są substancje (szczawiany, polifenole, glikozydy, itd.), które zaburzają wchłanianie niektórych składników odżywczych. Z tego względu ilość pokarmu roślinnego nie powinna przekraczać 15% objętości posiłku.

Inną istotną rzeczą jest sposób „serwowania” warzyw i owoców sezonowych – powinny być one dojrzałe, a nawet lekko przejrzałe (nie zgniłe). Z racji zawartych w nich licznych włókien celulozowych, aby zwiększyć przyswajalność substancji odżywczych zaleca się podawanie psu tego typu pożywienia w postaci rozdrobnionej, tzw. „papki warzywno-owocowej”.

Do najbardziej popularnych warzyw stosowanych w diecie BARF zaliczany marchewkę i nać pietruszki, w niewielkich ilościach można podawać także buraki, kalafior czy dynię. Co do owoców – najczęściej podawane są maliny i owoce leśne, choć pies nie pogardzi także jabłkiem czy bananem. Czworonoga można również karmić kiszonkami (stanowią źródło wit. C, K i B12), jednak wymaga to wcześniejszej konsultacji z lekarzem weterynarii lub dietetykiem zwierzęcym. Produkty takie jak winogrona, cytrusy, cebula, awokado, bakłażany czy zielona papryka nie powinny znajdować się w jadłospisie naszego pupila.

Dodatki i suplementy

W diecie naszego pupila nie powinno zabraknąć także suplementów. Zapewniają one psu wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Do najważniejszych zaliczamy m.in.: sproszkowane skorupki jaj (wapń), algi morskie (jod), drożdże piwne (wit. B i β-glukan), owoce dzikiej róży (wit, C), siemię lniane oraz olej z łososia (kwasy omega). Wartościowe są także probiotyki, których zadaniem jest dodatkowa ochrona jelit.

W zależności od potrzeb czworonoga możemy modyfikować dobór suplementów. Niektóre z nich będą miały właściwości wspomagające leczenie niektórych schorzeń. Przykładowo, dla psów cierpiących z powodu dysplazji stawowej wartościowym suplementem okaże się mączka z małży nowozelandzkich, przy niewydolności nerek – żurawina, a dla zwierząt z chorą wątrobą – ostropest plamisty.

W kwestii suplementacji, należy pamiętać o dwóch bardzo ważnych rzeczach:

• suplementy dla psa powinny być stosowane zgodnie z informacją zamieszczoną na etykiecie opakowania;
• psom nie należy podawać suplementów przeznaczonych dla ludzi, gdyż mogą one zawierać substancje dla nich szkodliwe.

Jakie badania należy wykonać przed wprowadzeniem diety BARF?

Przed wprowadzeniem diety BARF, warto jest udać się z pupilem do lekarza weterynarii w celu wykonania badań krwi obejmujących rozszerzoną morfologię, ALAT, poziom sodu, potasu, magnezu, wapnia, fosforu i żelaza. Przy okazji warto jest wykonać również podstawowe badanie moczu. Wszystko to ma na celu ocenienie stanu zdrowia zwierzaka i zdobycie danych, do których będzie można odnieść się po zastosowaniu „surowej diety”.

Dawkowanie karmy BARF dla psa

W diecie BARF ustalenie zarówno dawkowania jak i proporcji poszczególnych składników w jadłospisie czworonoga są kwestią indywidualną. Zakłada się, że dawka pokarmowa dla średniej wielkości dorosłego psa na „surowej diecie” wynosi ok. 2-3% masy ciała zwierzęcia. Osobniki ras olbrzymich mogą otrzymywać nieco mniej karmy, natomiast porcja dla psów ras miniaturowych może wynosić nawet do 10% ich masy ciała. Aby wielkości posiłków były odpowiednio dobrane do naszego czworonoga, należy bacznie obserwować jego samopoczucie oraz ewentualne zmiany w wadze. Warto jeszcze wspomnieć, że dorosły pies powinien otrzymywać posiłek średnio 2 razy dziennie.

W przypadku szczeniąt na diecie BARF dawkowanie karmy może okazać się nieco bardziej skomplikowane. Psiaki, które dalej rosną powinny otrzymywać porcje wynoszące ok. 5-10% ich aktualnej wagi lub ok. 3% ich wagi docelowej. Zaleca się, by ich posiłek serwowany był 3-4 razy dziennie. Ustalając BARF dla szczeniaka warto jest skorzystać z pomocy dietetyka zwierzęcego, co pozwoli na uniknięcie przekarmienia lub niedożywiania malucha, które mogą mieć poważne konsekwencje w przyszłości.

Czy warto przejść na dietę BARF?

Jak każda dieta, BARF również posiada swoje wady i zalety. Nie każdy pies może ją stosować. Z pewnością jest to rodzaj żywienia, który wymaga od właściciela psa dużej wiedzy, zaangażowania i dużego nakładu pieniędzy.  Dlatego też przed podjęciem decyzji o wprowadzeniu diety BARF u psa należy wziąć pod uwagę to, czy będzie ona odpowiednia zarówno dla pupila jak i opiekuna zwierzęcia.

Zalety diety BARF dla psa:

• wysoka kontrola jakości produktów zawartych w diecie psa;
• wysoka zawartość składników odżywczych (przede wszystkim białka, ale też wapnia czy fosforu);
• pozytywny wpływ na stan uzębienia i wygląd dziąseł zwierzęcia – gryzienie i żucie surowego mięsa pomaga w oczyszczaniu powierzchni zębowych psa;
• alternatywa dla psów-alergików, a także borykających się z otyłością czy cukrzycą.

Wady diety BARF dla psa:

• wymaga od właściciela dużej wiedzy na temat żywienia psów;
• czasochłonna i wymagająca dużego zaangażowania;
• wysokie koszty;
• obarczona ryzykiem zakażenia patogenami bytującymi w surowym mięsie;
• nie nadaje się dla seniorów.

Jak bezpiecznie przejść na dietę BARF?

Z reguły większość psów bezproblemowo przechodzi z tradycyjnego żywienia na dietę BARF. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy jest to nieco trudniejsze niż mogłoby się wydawać. Aby uniknąć u pupila niechcianych biegunek, czy innych problemów gastrycznych, nową dietę należy wprowadzać stopniowo, zaczynając np. od podawania niewielkich ilości surowego, chudego, najlepiej indyczego mięsa (bez kości czy podrobów) w ramach nagrody. Ważną rzeczą jest, by w całym procesie przechodzenia na BARF bacznie obserwować reakcje zwierzęcia – pozwoli to na wykrycie ewentualnych nietolerancji lub alergii pokarmowych, które często mają także swoje objawy skórne.

Podsumowanie

Stosowanie diety BARF z pewnością nie należy do najłatwiejszych zadań. Wymaga ona dużo zaangażowania ze strony właściciela, odpowiedniej wiedzy z dziedziny psiej dietetyki czy umiejętności w komponowaniu zbilansowanych posiłków. Dieta ta budzi także wiele kontrowersji, do których zalicza się przede wszystkim ryzyko zakażenia bakteryjnego i pasożytniczego. Mimo to BARF cieszy się coraz większym gronem zwolenników, których psy na co dzień borykają się z różnymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, niewydolnościami, alergiami, cukrzycą itp.

Układając odpowiednio zbilansowany jadłospis indywidualnie do potrzeb naszego pupila możemy mieć pewność, że jego karma będzie złożona z najwyższej jakości składników, zawierających optymalną ilość niezbędnych substancji odżywczych, dzięki czemu pies będzie mógł cieszyć się dobrym zdrowiem przez długie lata.