Pies jest obiektem pożądania przez wiele rodzin. Od lat zauważalna jest tendencja, że mieszkania w mieście najczęściej goszczą małe i średnie rasy podczas gdy domy z ogrodem z reguły decydują się na przygarnięcie dużego psa. Wynika to przede wszystkim z wygody właścicieli, metrażu przestrzeni domostwa, a także mylnych przekonań, że duże psy muszą mieć duże terytorium. W rzeczywistości nawet potężnego bernardyna możemy trzymać w mieszkaniu, o ile pies będzie traktował je jak miejsce wypoczynku, zapewniając by dużą dawkę ruchu otrzymywał na wielokilometrowych spacerach. Psy miejskie często są znacznie lepiej wyszkolone niż psy ogródkowe i wiejskie, ponieważ często właściciele tych drugich mylnie stwierdzają, że pies „przecież może biegać dookoła domu” i lekceważą zapewnianie psu treningów, szkolenia posłuszeństwa i spacerów. Zamknięcie psa na podwórku jest równie okrutne co zamknięcie człowieka w jednym pokoju na całe życie – oczywiście że może chodzić od ściany do ściany a nawet biegać w kółko, jednak dla psa własny ogródek szybko staje się miejscem absolutnie nieatrakcyjnym, które służy wyłącznie do odpoczywania. Decydując się na wybór interesującej nas rasy musimy wziąć pod uwagę koszt utrzymania zwierzęcia, ilość czasu jaki możemy poświęcić na spacery i treningi, ile kosztuje utrzymanie psa w zdrowiu jeśli zachoruje na chorobę typową dla rasy, jak nowy zwierzak reaguje na dzieci czy zwierzęta hodowlane. Jeśli marzysz o dużym psie, który lubi długie marsze i pracę z człowiekiem, a ponadto chętniej spędzi noc na podwórzu niż w ciepłym domu, to być może owczarek środkowoazjatycki jest psem dla Ciebie?

Owczarek środkowoazjatycki  – wygląd i opis rasy

• Pochodzenie: Azja środkowa (rejony Kazachstanu, Turkmenistanu, Kirgistanu, Uzbekistanu)
• Rozmiar: samce 70-78 cm, samice 65-72 cm
• Waga: 40-50 kg
• Sierść: gęsta szorstka i prosta, włos o długości 3-10 cm
• Maść: dozwolona każda (oprócz niebieskiej i czekoladowej) a więc: czarne, białe, podpalane, łaciate, brązowe, płowe, pręgowane, z maską czy białymi znaczeniami
• Długość życia: 10-11 lat
• Charakter: czujny, wierny, nieufny wobec obcych, przy złej socjalizacji agresywny

Owczarek środkowoazjatycki  – wzorzec rasy

Owczarek środkowoazjatycki jest potężnym psem o sylwetce wpisanej w prostokąt, masywnej głowie, umięśnionym tułowiu i silnych łapach, przystosowanych do chodzenia po górskim terenie w spokojnym tempie za to przez cały dzień. Osobniki na równinach charakteryzują się nieco smuklejszą budową ciała i szybszym biegiem. Uszy psa są krótkie i opadające, w krajach rodzimych często kopiowane, fafle są nieco zwisające, ogon sięgający skoków lekko zawinięty ku górze. Sierść na całym ciele gęsta, na kryzie, ogonie i portkach dłuższa, dobrze izolując od otoczenia. Umaszczenia są praktycznie dowolne, chociaż eliminuje się z hodowli osobniki niebieskie i czekoladowe, ze względu n większe ryzyko rozwoju chorób dermatologicznych.

Owczarek środkowoazjatycki  – charakter

Owczarek ten przywiązuje się silnie do rodziny, jest opiekuńczy wobec dzieci a po odpowiednim szkoleniu z powodzeniem może zostać psem obronnym. Często mając swobodny dostęp do domu i na podwórko, pies wybiera leżenie na świeżym powietrzu i wypatrywanie czy nie zbliżają się obcy. Dobrze sprawuje się jako stróż, broni zwierząt hodowlanych jednak przy nadmiernej nieufności do obcych ludzi i psów może stać się agresywny. Z tego powodu istotna jest odpowiednia socjalizacja i uczenie psa, że obcych ma odstraszać szczekaniem a nie gryzieniem. Owczarek dobrze reaguje na szkolenie i szybko się uczy, jednak pozostawiony samemu sobie poradzi sobie sam wymyśli rozwiązanie na wiele problemów.

Owczarek środkowoazjatycki  – długość życia

Owczarek środkowoazjatycki żyje do około 11 lat. Z reguły im większy osobnik tym krócej żyje ze względu na większe obciążenie stawów i serca. Jeśli zależy nam na pupilu, który będzie się cieszył dłuższym i zdrowszym życiem, powinniśmy pilnować by psiak nie rozwijał nigdy nadwagi, miał zapewnione 10 km spaceru dziennie i regularnie miał badaną krew u lekarza weterynarii, wy wykryć ewentualne schorzenia i leczyć je zanim staną się dla psa uciążliwe.

Owczarek środkowoazjatycki  – zdrowie

Psy te dobierane były do dalszej hodowli głównie pod względem użyteczności i odporności na warunki klimatyczne, dlatego na ogół cieszą się dobrym zdrowiem. Istnieje jednak kilka jednostek, które mogą im zagrozić:

• Ostrze rozszerzenie i skręt żołądka – pojawia się najczęściej u ras dużych, zwłaszcza jeśli zjadają jeden posiłek dziennie – skutkuje to nadmiernym wypełnieniem żołądka treścią i gazami, a następnie okręceniem się narządu wokół własnej osi. Jak wygląda ta przypadłość? Właściciele zauważają najczęściej: zmiany zachowania, bolesność, niepokój, powiększenie obrysu brzucha, twardy brzuch u psa, próby wymiotów, ślinotok. Konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarza weterynarii, który chirurgicznie ustawi żołądek. W przeciwnym razie narząd ten ulegnie martwicy uwalniając toksyny do krwi psiaka i porażając jego serce i mózg.
• Dysplazja stawów łokciowych i biodrowych – jest to najczęstsza przyczyna kulawizn u psów, zwłaszcza dużych ras, ponieważ duża masa skutkuje szybszym rozwijaniem bólu i zwyrodnień stawowych niż miałoby to miejsce w przypadku yorka. Każdy właściciel dużej rasy psa powinien w 4, 6 i 12 miesiącu życia szczeniaka wykonać badanie RTG u lekarza weterynarii by wyszukać ewentualnych nieprawidłowości w budowie stawu np. spłycenie panewek, nieprzyrośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy itp. Leczenie jest chirurgiczne, na ogół skuteczne i pomaga przeżyć psu bez bólu aż do starości.
• Zapalenie ucha środkowego – nie jest to częsty problem psów pracujących w Azji, ponieważ dzięki kopiowaniu uszu do kanału słuchowego napływa świeże powietrze i nie wykształcają się aż tak korzystne warunki dla bakterii i drożdżaków. W Polsce jednak kopiowanie uszu i ogona jest zabronione, dlatego u psów z klapniętymi uszami może rozwinąć się zapalenie. W przypadku zaobserwowania, temperatury, zaczerwienienia, wypływów, zwiększonej wilgotności czy specyficznego zapachu np. drożdżowego, powinniśmy się udać do lekarza weterynarii i rozpocząć odpowiednią terapię.
• Osteosarcoma – jest to nowotwór złośliwy częsty dla psów ras dużych, których szczenięta szybko wyrastają do rozmiarów dorosłych. Najczęściej zmiany lokalizują się blisko kolana lub daleko od łokcia. Leczenie polega na amputacji i chemioterapii, a rokowania są bardzo ostrożne, ze względu na ryzyko wznowy, przerzutów i szybkiego niszczenia kości.
• Zapalenie spojówek – ze względu na ciężkie fafle dolne powieki psów ras dużych z reguły są znacznie odwinięte, co skutkuje gorszą ochroną i nawilżeniem oka. W przypadku zaobserwowania łzawienia, zaczerwienienia, nadwrażliwości na światło czy częstego pocierania się psa głową o różne przedmioty, powinniśmy wdrożyć krople do oczu nawilżające i/lub antybiotyki wraz z lekami przeciwzapalnymi.

Owczarek środkowoazjatycki  – pielęgnacja

Gęsta sierść psiaka wymaga szczotkowania co najmniej raz w tygodniu a w okresie linienia nawet kilka razy dziennie, by uniknąć tworzenia się brzydkich kołtunów w okolicy szyi, brzucha czy ogona. Uszy naszego pupila powinniśmy raz na parę dni podnieść i obejrzeć czy nie wymagają czyszczenia lub obejrzenia przez lekarza. Powinniśmy również zwrócić uwagę na pazury psa – jeśli w pozycji stojącej opierają się czubkami o ziemię, oznacza to że wymagają skrócenia by nie powodować wad postawy i większego obciążenia nadgarstków. Przy zapewnieniu 10 km spaceru na twardym np. kamienistym lub betonowym podłożu pazury będą naturalnie się skracać i przycinanie cążkami może okazać się konieczne o wiele rzadziej. Warto również zadbać o uzębienie psa – codzienne szczotkowanie zapobiegnie powstawaniu kamienia nazębnego a tym samym zapobiegnie wypadaniu zębów, ich psuciu się i nieprzyjemnemu zapachowi. Jeśli nie jesteśmy w stanie myć zębów codziennie, warstwa bakterii zacznie wytwarzać biofilm, który następnie ulegnie wapnieniu. Narastający kamień w końcu podchodzi pod dziąsła obluzowując korzeń i powodując wtórne psucie się dziąseł. By tego uniknąć powinniśmy co najmniej raz do roku np. przy okazji szczepienia psa na wściekliznę poprosić weterynarza o ocenę stanu uzębienia i poprosić go o zabieg czyszczenia kamienia.

Owczarek środkowoazjatycki  – żywienie

Ze względu na szybki wzrost szczeniaka owczarek środkowoazjatycki potrzebuje pełnowartościowej karmy, która opierać się będzie głownie na mięsie mięśniowym, podrobach, tłuszczach zwierzęcych a także owocach, warzywach i dodatkach mineralno-witaminowych we właściwych proporcjach. Dorosły owczarek jest potężnym psem i koszt jego wyżywienia może wynosić 400-600 zł miesięcznie na porządnej karmie. Nie wolno nam oczekiwać że uda nam się oszczędzić podając psu makaron, ryż czy tanią karmę ze sklepu – zdrowie psa zaczyna się od właściwego żywienia i wszystko co zaoszczędzimy na karmi wydamy później u weterynarza na ratowanie psa.

Owczarek środkowoazjatycki  – szkolenie i wychowanie

Szkolenie szczeniaka powinniśmy zacząć od najmłodszych tygodni kiedy utrzymanie wyrywającego się psa jest jeszcze możliwe. Owczarki szybko się uczą za karmę, pochwałę czy zabawkę, jednak konieczne jest konsekwentne uczenie, że nie może po prostu zignorować komendy. Nie jest to pies polecany dla nieobytej z dużymi psami osoby. Podstawowe komendy jakich musimy nauczyć psa to: siad, zostań, stój do mnie by uniknąć niebezpiecznych sytuacji, w których pies wbiega na ulicę ciągnąc kogoś na smyczy. Warto zapisać się z psem na szkolenie z zakresu podstawowego posłuszeństwa a później nawet na zajęcia z obrony, w której całkiem nieźle spisują się te potężne owczarki.

Owczarek środkowoazjatycki  – szczeniaki i hodowla

Owczarki te stają się coraz bardziej popularne, dlatego w Polsce łatwo można znaleźć zarówno rasowe szczeniaki zrzeszone w FCI jak i dorosłe psy hodowlane przeznaczone do adopcji za darmo. Szukając psa bez rodowodu warto szukać stron zrzeszających adopcje dużych psów, ponieważ nawet jeśli nie będzie tam typowego owczarka, być może znajdziemy psa w typie rasy, który usatysfakcjonuje nas wyglądem a przygarnięcie go będzie dobrym uczynkiem.

Owczarek środkowoazjatycki  – cena

Cena owczarka środkowoazjatyckiego wynosi około 2000 zł. Jak ognia powinniśmy wystrzegać się pseudohodowli oferujących psa za kilkaset złotych. Suki hodowlane rodzące szczenięta u takich właścicieli z reguły są źle traktowane i pokrywane przy każdej cieczce, co skutkuje wyniszczeniem ich organizmu. Rodowód to nie tylko papierek, a świadectwo, że zwierzęta były dobrze zadbane, szczepione, odrobaczane i dobrze traktowane. Jeśli zależy nam na dobrej przyszłości dla hodowli psów nie powinniśmy pod żadnym pozorem wspierać finansowo takiego bestialstwa.

Owczarek środkowoazjatycki  – historia rasy, ciekawostki

• Uznaje się, że jest to jedna najstarszych ras na świecie pochodząca sprzed nawet 5 000 lat
• Pochodzi z rejonów Kazachstanu, Turkmenistanu, Kirgistanu, a także Uzbekistanu, gdzie wygląd psów może odbiegać od standardów rasy, ponieważ dla pasterzy liczy się przede wszystkim zdolność psa do pracy a nie parametry FCI.
• Jest blisko spokrewniony z mastiffem tybetańskim, owczarkiem kaukaskim, a w warunkach stepowych do rasy domieszany jest również chart by zyskać szybsze i zwinniejsze osobniki.
• W dalszym ciągu pracują jako psy pasterskie – bronią stada owiec i bydła przed atakami wilków, zdziczałych psów, złodziei. W tym celu mają kopiowane uszy i ogony, dzięki czemu wilk nie ma łatwego punktu uchwytu, a na szyi zakłada się im obroże z kolcami lub gwoździami skierowanymi do zewnątrz, by chronić szyję zwierzaka przed ugryzieniem.
• Owczarki środkowoazjatyckie są przystosowane do surowego klimatu – gęsta sierść stanowi dobra izolację zarówno przed promieniami słonecznymi (dlatego znacznie częściej udaru słonecznego dostają psy o krótkiej sierści i owce po wystrzyżeniu) a także mrozami do -25 stopni Celsjusza i silnymi wiatrami.

Owczarek środkowoazjatycki  – dla kogo?

Owczarek środkowoazjatycki nie jest zalecany dla niedoświadczonych z dużymi psami osób. Ze względu na bronienie podwórka może stać się agresywny dlatego wymaga szkolenia i socjalizacji. Ponadto nie powinien trafić nigdy na stróża jakiegoś magazynu, czy na zamknięte podwórko bez zapewnienia 10 km spacerów po okolicy. Wymaga dobrego i konsekwentnego podejścia, a jego utrzymanie jest znacznie droższe niż w przypadku 2 razy mniejszych psów. Jest jednak w stanie wynagrodzić trudy i kazać się wspaniałym towarzyszem i obrońcą dla odpowiedniego właściciela.