Obserwacja i kontrolowanie zdrowia naszego psa to jeden z podstawowych aspektów sprawowania prawidłowej opieki nad jakimkolwiek zwierzęciu. Decydując się na kupno lub adopcję psiaka, bierzemy za niego pełną odpowiedzialność, dlatego gdy widzimy, że coś niepokojącego dzieje się z naszym podopiecznym, powinniśmy niezwłocznie reagować.

Co oznacza twardy brzuch u psa?

Jednym z niepokojących objawów świadczących o kłopotach zdrowotnych jest twardy brzuch u psa. Przyczyn takiego stanu może być wiele, niektóre z nich są mniej niebezpieczne – jak przejedzenie lub standardowa niestrawność, ale niektóre mogą zagrażać życiu psa i do odratowania pupila konieczny jest zabieg chirurgiczny – w przypadku skrętu żołądka.

Poniżej przedstawione są jedne z najczęstszych przyczyn twardego brzucha u psa, dlatego jeśli widzisz taki objaw u swojego czworonoga, zapraszam do przeczytania i niezwłocznej reakcji ze strony weterynaryjnej.

Wzdęty twardy brzuch u psa – czyli problem z trawieniem

Najczęstszymi kłopotami gastrycznymi jest właśnie wzdęcie, które może mieć wiele przyczyn. Zgromadzone w żołądku i jelitach gazy sprawiają psu dyskomfort, ponieważ układ pokarmowy uciska  pozostałe organy. Dodatkowo bardzo często psu jak i właścicielowi pośrednio, dokuczają puszczane przez czworonoga wiatry o bardzo przykrym zapachu. Spowodowane jest to nieprawidłowym trawieniem i wchłanianiem, przez co dochodzi do fermentacji pokarmu przez bytujące w układzie pokarmowym bakterie. Jakie więc mogą być przyczyny wzdętego, twardego brzucha u psa na tle gastrycznym?

• błędy w żywieniu – skład karmy ma duże znaczenie w jakości trawienia i przyswajania pokarmu u psa. Jeśli karma zawiera dużo ciężkostrawnych, wzdymających produktów, takich jak strączki (fasola, groch, soja), produkty mleczne czy dużą zawartość węglowodanów, przyczyny powiększonego, twardego brzucha u psa możemy doszukiwać się właśnie w jakości karmy. Istotne jest też wzięcie pod uwagę co nasz pies dostaje „ekstra”, poza podstawową karmą. Należy przeanalizować również skład smaczków oraz ograniczyć dokarmianie ludzkimi potrawami. Nasze dania są dla psów zbyt mocno doprawiane i pupile nie radzą sobie z ich trawieniem. Dodatkowo bardzo negatywnie wpływają na wątrobę.
• łapczywe jedzenie – psy które mają tendencję do błyskawicznego pochłaniania jedzenia, wraz z karmą połykają duże ilości powietrza, które powodują wzdęcie i dyskomfort. Podobnie dzieje się u psów ras brachycefaicznych (z krótką kufą – buldogi, mopsy, shih-tzu, itd.). Przez budowę pyszczka mają one problemy z pobieraniem pokarmu i wykazują również tendencję do połykania powietrza.
• problemy z wchłanianiem – to jest szerszy temat, który może być spowodowany zatruciem, uszkodzeniem błony jelit (mikrokosmków obecnych na jej powierzchni) lub wrodzonym ich brakiem lub ograniczonym wykształceniem. Zaburzone wchłanianie może występować przy zapaleniu jelit. Gdy pokarm nie jest odpowiednio wchłaniany, zajmują się nim bakterie, które produkują duże ilości gazów. W przypadku zaburzonego wchłaniania oprócz wzdętego, twardego brzucha u psa występuje zazwyczaj biegunka.
• alergia pokarmowa – alergia na dane białko w pokarmie może objawiać się różnorako. Przeważnie sygnałem świadczącym o uczuleniu są skórne zmiany u psa w postaci zaczerwienienia, wysypki czy świądu i ran spowodowanych drapaniem i wylizywaniem. Czasami jednak alergia może objawiać się w postaci biegunek i innych zaburzeń ze strony żołądkowo-jelitowej, takich jak wzdęty twardy brzuch u psa. Dzięki stosowaniu hipoalergicznych karm, w których zazwyczaj nie występują najczęstsze alergeny lub przeprowadzając dietę eliminacyjną, jesteśmy w stanie w takim przypadku ustabilizować psa i poprawić komfort jego życia.

Przyczyną wzdętego, twardego brzucha u psa nie musi być zaburzone wchłanianie. Istnieje wiele innych schorzeń dających podobne objawy.

Skręt żołądka u psa

Bardzo niebezpiecznym stanem, w którym powłoki brzuszne mocno powiększają się jest skręt żołądka. Należy pamiętać, że jest to stan zagrażający życiu, a śmiertelność w przypadku skrętu wynosi ok. 50%. Dochodzi wówczas do obrócenia się żołądka względem przełyku i jelit wokół własnej osi. Dzieje się tak zazwyczaj, gdy żołądek jest silnie poszerzony – na przykład tuż po jedzeniu. Wysiłek fizyczny po posiłku zwiększa również prawdopodobieństwo wystąpienia tego stanu. Takie zawinięcie się żołądka powoduje, że treść pokarmowa nie może zostać ani zwrócona w formie wymiotów, ani przepchnięta zgodnie z perystaltyką dalej do jelit. Jest uwięziona w żołądku jak zawinięty cukierek. W efekcie dochodzi do znacznej produkcji gazu przez rozkładający się pokarm , rozdymając żołądek, który po krótkiej chwili utrudnia oddychanie. Ucisk powoduje także zaburzenia w krążeniu jelit, wątroby i nerek. Wraz z krętem żołądka bardzo często śledziona ulega skrętowi, ponieważ jest ona fizjologicznie z nim połączona. Może wówczas pęknąć, co powoduje potężną utratę krwi, jako że jest to organ bardzo silnie unaczyniony.

Jak rozpoznać skręt żołądka u psa?

Podstawowym symptomem jest próba wymiotów, które nie nadchodzą – ponieważ zablokowany jest wpust żołądka. Pies wygina kręgosłup w łuk podczas stania, starając ułatwić sobie oddychanie i znaleźć pozycję mniej bolesną. Bardzo charakterystycznym widokiem jest znacznie wzdęty, twardy brzuch u psa, który powiększa się bardzo szybko w miarę tworzenia się gazów.

Niestety w przypadku skrętu żołądka jedyną szansą na przeżycie jest natychmiastowa operacja chirurgiczna, podczas której chirurg umieści żołądek w prawidłowej pozycji. Stwierdza się, że zabieg do czterech godzin od wystąpienia pierwszych objawów ma szansę na ocalenie psa. Późniejsza reakcja nie przynosi skutków, ponieważ pacjent jest zbyt nieodtleniony i a do krwiobiegu przedostało się już dużo toksyn powstałych podczas gnicia pokarmu.

Do skrętu żołądka predysponowane są zazwyczaj psy ras dużych z głęboką klatką piersiową, w której jest „dużo miejsca”. Najczęściej ten stan dotyczy dogów niemieckich, argentyńskich, wyżłów, dobermanów, owczarków niemieckich, chartów czy rhodesianów.

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia skrętu żołądka u psa powinniśmy unikać u nich przejedzenia – dzielić dawkę pokarmową na kilka razy dziennie, by żołądek nie ulegał rozszerzeniu. Należy karmić czworonogi po spacerze czy innym wysiłku fizycznym, by w trakcie zabawy pełny żołądek nie obrócił się. U psów, które łapczywie jedzą należy stosować miski spowalniające jedzenie, by nie łykały dużej ilości powietrza.

Ropomacicze

Ropomacicze to ropne zapalenie macicy. Ze względu na charakter występowania – czyli macicę, cierpią na nie suki niekastrowane. Chorują na nią najczęściej starsze suki. Jest to zagrażające życiu schorzenie, które wymaga szybkiej diagnostyki i działania, by uchronić psa przed posocznicą – czyli stanem, gdy bakterie obecne są już we krwi. Ropomacicze  można podzielić na otwarte i zamknięte. Przy otwartym ropomaciczu łatwiej zauważyć objawy, ponieważ szyjka macicy jest otwarta i z pochwy wycieka ropno krwisty płyn. Może być on jednak błędnie mylony z przedłużającą się cieczką. Przy zamkniętym ropomaciczu nie występuje żaden charakterystyczny wypływ z dróg rodnych. Można przypuszczać tą chorobę na podstawie zmiany zachowania oraz powiększonego, twardego brzucha u psa, który nie zmienia swojego kształtu przy zmianie pozycji. Zapalona macica gromadzi duże ilości ropy i wody, przez co uciska inne organy i powłoki brzuszne. Suki są wówczas ospałe, nie mają apetytu, mogą mieć gorączkę. Przeważnie piją bardzo dużo, a zatem oddają duże ilości moczu – dość charakterystyczny objaw istotny przy wywiadzie klinicznym.

Jak powstaje ropomacicze?

Ropomacicze powstaje ok. 1,5 do 2 miesięcy po ostatniej rui. Błona śluzowa macica podczas rui (cieczki) ulega rozrostowi i znacznemu przekrwieniu w celu przyjęcia potencjalnego zarodka. Takie warunki są idealną „pożywką” dla bakterii, które dostaną się przez otwartą szyjkę macicy. Ostateczną diagnozę można postawić na podstawie badania USG. Najskuteczniejszą metodą leczenia jest owariohisterektomia, czyli usunięcie jajników oraz macicy.

Warto jednak pamiętać, że można zapobiec tej chorobie kastrując nasze suczki gdy osiągną dojrzałość płciową. Oszczędzimy im przy tym dużo bólu. Błędne jest przekonanie, że suczki muszą mieć w życiu przynajmniej jeden miot szczeniąt. Bezdomnych zwierząt jest naprawdę całe mnóstwo, nie przykładajmy się więc do poszerzania ich liczebności. Z tego powodu najlepiej wykastrować suki tuż po pierwszej cieczce lub w przypadku ras dużych, które dojrzewają dłużej – po drugiej lub trzeciej.

W przypadku suk hodowlanych, które cierpią na ropomacicze, można rozważać antybiotykoterapię, jeśli stan ropomacicza nie jest zaawansowany. Należy jednak pamiętać, że w takim przypadku pomimo wyleczenia może ono powracać.

Inwazja pasożytnicza

Czasami wzdęty, twardy brzuch u psa może być spowodowany „bogatym życiem wewnętrznym” jakie w sobie nosi. W układzie pokarmowym mogą zasiedlić się tasiemce, nicienie, a także pierwotniaki. Objawy w większości przypadków to biegunka i wymioty, czasami jednak występują mniej specyficzne symptomy, takie jak kaszel, saneczkowanie (pocieranie odbytem o podłoże), pogorszenie stanu okrywy włosowej, a także wzdęty, twardy brzuch w zaawansowanym stadium zarobaczenia.  W celach diagnostycznych należy wykonać badanie parazytologiczne z kału. Próbka, którą oddajemy do gabinetu powinna zawierać małe fragmenty (w wielkości ziarna grochu) z trzech kolejnych dni. Na podstawie badania i określeniu gatunku pasożyta można rozpocząć odpowiednie leczenie.

Inne przyczyny twardego brzucha u psa

Twardy brzuch u psa może pojawić się, gdy czworonóg jest przerażony. Napina on wówczas wszystkie mięśnie, również te brzucha. Podobnie będzie zachowywał się pies, którego coś boli. Przy próbie dotyku w reakcji obronnej napnie mięśnie, by załagodzić ucisk na wnętrzności. Przyczyną może być guz na narządach wewnętrznych, ciało obce w przewodzie pokarmowym czy zapalenie. Jeśli zauważymy nienaturalne zachowanie u psa, warto skonsultować się z lekarzem weterynarii. Na podstawie oględzin i badania klinicznego oraz ewentualnych badań dodatkowych takich jak morfologia, biochemia krwi, badanie RTG oraz USG będzie można ocenić przyczynę takiego zachowania psa.