Stan sierści oraz skóry jest u zwierząt bardzo często jedynym wyznacznikiem niektórych stanów chorobowych i zaburzeń. Dlatego tak ważne jest, by często oglądać swojego pupila. Dzięki temu szybciej zauważymy zmiany i odstępstwa od normy, a następnie będziemy mogli w porę zareagować. Jedną z częstych zmian skórnych u psów jest alergia skórna. Jakie daje objawy? Jakie zazwyczaj podejmowane jest leczenie?

Czym jest alergia?

Na samym początku warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czym tak właściwie jest alergia i dlaczego wywołuje takie, a nie inne, reakcje organizmu. Alergia jest nieprawidłową i, przede wszystkim nadmierną, reakcją układu odpornościowego na substancje, które dla zdrowego organizmu nie są szkodliwe. Występuje ona oczywiście nie tylko u psów – ludzkie alergie opierają się na tych samych mechanizmach.

Pojawienie się czynnika alergizującego w organizmie powoduje wyrzut wielu substancji o charakterze prozapalnym, takich jak histamina, oraz przeciwciał IgE. Alergie mogą występować w różnych formach i być wywoływane przez różne czynniki np. środowiskowe czy pokarmowe.

Alergia skórna – rodzaje

Alergie skórne u psów mogą dawać podobne objawy, pomimo bycia wywołanym przez różne czynniki. Generalnie rzecz ujmując alergia skórna u psa może być podzielona na trzy rodzaje. Pierwszym jest alergia wziewna, czyli wywoływana przez alergeny wziewne (nazywane też środowiskowymi). Drugi rodzaj to alergia kontaktowa, która wywołuje zazwyczaj alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Trzeci rodzaj to alergiczne pchle zapalenie skóry, które wywoływane jest u psów przez ślinę pcheł.

Atopia i atopowe zapalenie skóry

Dwoma ważnymi kwestiami, które warto rozjaśnić przy temacie alergii skórnych jest atopia oraz atopowe zapalenie skóry. Atopia jest dziedziczną predyspozycją do występowania reakcji alergicznych po kontakcie z substancją obecną w środowisku. Atopowe zapalenie skóry jest z kolei zapaleniem skóry o podłożu genetycznym, którego głównym objawem jest świąd. Zmiany przy atopowym zapaleniu skóry występują zwykle w określonych miejscach i często związane są właśnie z wspomnianymi już alergenami wziewnymi, które krążą wokół psa w powietrzu. Nie istnieje jedna lista ras predysponowanych do atopowego zapalenia skóry, ale najczęściej wymieniane są labradory, terriery i golden retrievery.

Alergeny środowiskowe, które najczęściej wywołują te reakcje alergiczne u psów to roztocza.

Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry

Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (AKZS) jest jednym z dwóch podrodzajów kontaktowego zapalenia skóry (KZS). Generalnie rzecz ujmując, kontaktowe zapalenie skóry nie jest tak częstym problemem u  psów czy kotów (w porównaniu do skali tego problemu u ludzi). U psów w Polsce kontaktowe zapalenie skóry stanowi jedynie około 3,1% wszystkich chorób skóry. Oczywiście nie znaczy to, że nie należy brać go pod uwagę przy diagnostyce zwierzęcia. DO alergicznego kontaktowego zapalenia skóry dochodzi po kontakcie psa bezpośrednio z konkretną substancją, np. rośliną lub lekiem.

Mechanizm działania jest tutaj taki sam, jak w przypadku innych alergii – dochodzi do pobudzenia układu odpornościowego zwierzęcia. Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry posiada dwie fazy. Pierwsza faza to faza uczulenia (pierwszy kontakt z substancją, po którym dochodzi do rozwoju nadwrażliwości organizmu zwierzęcia). Dopiero w drugiej fazie (efektorowej), po kolejnym kontakcie z daną substancją, dochodzi do pojawienia się objawów. Mogą one pojawić się nawet do kilku dni po zetknięciu się z alergenem. W przypadku niektórych, szczególnie silnie uczulających substancji, dwie fazy mogą wystąpić jednocześnie i objawy mogą pojawić się od razu.

Chociaż nie udowodniono, że istnieją predyspozycje rasowe do alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, pojawiają się podejrzenia, że rasy psów, które posiadają genetyczne predyspozycje do atopowego zapalenia skóry, mogą być jednocześnie predysponowane do wystąpienia AKZS.

Substancje, które najczęściej prowadzą do alergicznego kontaktowego zapalenia skóry to między innymi: insektycydy (szampony przeciw pasożytom, obroże przeciwpchelne itp), chlorowana woda, detergenty, lakiery, rozpuszczalniki, nawozy oraz rośliny takie jak pokrzywy czy dzielżan.

Alergiczne pchle zapalenie skóry

Alergiczne pchle zapalenie skóry pojawia się zazwyczaj u psów, które nie mają często kontaktu z pasożytami skórnymi. Psy te wykazują alergię na ślinę pcheł. Przez to ich reakcja na inwazję tych pasożytów będzie dużo silniejsza niż u zwierząt bez alergii. Tak więc alergiczne pchle zapalenie skóry to nie reakcja psa na samą pchłę i to, że pobiera krew od psa, lecz konkretnie na ślinę tego stawonoga.

Alergia skórna u psa – objawy

Choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że wszystkie rodzaje alergii skórnych u psów wywołują te same objawy, są pewne różnice, o których warto wspomnieć.

W przypadku atopowego zapalenia skóry opiekunowie zwierząt zazwyczaj zauważają przede wszystkim świąd – pies drapie się, wylizuje, ociera. Świąd ten powoduje następnie powikłania (np. liszaje, grudki, krosty) i zmiany poświądowe, takie jak wyłysienia bądź przerzedzenia włosów czy strupy, które wynikają z uporczywego drapania i lizania się przez psa. Charakterystyczna kwestia dla atopowego zapalenia skóry to umiejscowienie zmian skórnych. Zwykle pojawiają się one w okolicach głowy, a szczególnie w okolicach uszu, oczu i fafli. Drugie typowe miejsce to kończyny (szczególnie przednie).

Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry zaczyna się zazwyczaj od grudek i plamek rumieniowych. Kolejno pojawić się mogą pęcherzyki, łuski, a następnie strupy. Jeśli alergiczne kontaktowe zapalenie skóry pozostaje nieleczone może dojść do zliszajowacenia czy wyłysień i przebarwień. Obserwuje się także świąd o różnym stopniu nasilenia. W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry lokalizacja zmian skórnych zależy zazwyczaj od rodzaju alergenu i miejsc na ciele, w których dotykał on psa. Przykładowo, jeśli alergenem jest obroża przeciwpchelna, zmiany pojawią się na szyi. Jeśli z kolei alergenem był szampon użyty w kąpieli, zmiany będą pojawiać się na całym ciele lub np. na całym ciele w miejscach słabiej owłosionych.

Z kolei jeżeli chodzi o alergiczne pchle zapalenie skóry, głównym objawem jest tutaj silny świąd który prowadzi do intensywnego drapania się i wylizywania się przez psa. Inne objawy, które może zauważyć opiekun to wszelkiego rodzaju przebarwienia (w tym brunatne plamy, które spowodowane są wylizywaniem), zgrubienia skóry, utratę włosów, zadrapania, a także niepokój i rozdrażnienie pupila.

Alergia skórna u psa – leczenie

W leczeniu alergii najważniejsza jest dobrze postawiona diagnoza przez lekarza weterynarii, a następnie wyeliminowanie czynnika podrażniającego ze środowiska czworonoga. Nierzadko diagnoza alergii skórnej nie należy do najprostszych, dlatego w tym (i każdym innym przypadku problemów zdrowotnych u zwierząt) nie należy próbować “domowych sposobów”, lecz od razu udać się do lekarza bądź lekarki weterynarii. Ustalą oni plan diagnostyki oraz leczenia, który będzie dopasowany do indywidualnego przypadku.

Atopowe zapalenie skóry oraz kontaktowe zapalenie skóry leczone są często poprzez użycie glikokortykosteroidów (miejscowo bądź ogólnoustrojowo). Z kolei w przypadku alergicznego pchlego zapalenia skóry najważniejsze wyeliminowanie inwazji pcheł, a następnie zabezpieczenie skóry i wspomożenie szybkiego gojenia.

Alergia pokarmowa a zmiany skórne u psów

Na sam koniec warto wspomnieć o innym typie alergii, który pojawia się u psów bardzo często. To alergia pokarmowa. Czasami jest ona nazywana niesezonową alergiczną chorobą skóry. Wynika to z faktu, że jednym z głównych objawów alergii pokarmowej jest świąd, a nawet zapalenie skóry.

Do częstych alergenów należą: mięso kurcząt, nabiał, jaja oraz jagnięcina. Czasami czynnikiem alergizującym mogą być nawet konserwanty czy polepszacze smaku obecne w karmie.

Rozpoznanie alergii pokarmowych potrafi być długim i mozolnym procesem. Nie zawsze łatwo dociec, jaki dokładnie element pożywienia wywołuje u psa reakcję alergiczną, jednak pod opieką lekarza weterynarii i ustalenia diety eliminacyjnej, udaje się dojść po nitce do kłębka do przyczyny problemu.